Kiedy i w jakich okolicznościach mogę starać się o przyznanie renty inwalidzkiej z tytułu niezdolności do pracy? Mój staż pracy razem z szkołą wynosi 20 lat w jednym zakładzie. Od około czterech lat mam problemy z kręgosłupem, bardzo rzadko chorowałam, nigdy nie brałam opieki na dziecko. Będę musiała znowu przejść badania okresowe. Po ostatnim chorobowym lekarz dał mi tylko zgodę na rok.
Renta z tytułu niezdolności do pracy (renta inwalidzka) przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:
-
jest niezdolny do pracy,
-
ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy (są to ustawowo określone okresy uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości, przy czym okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nie przekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych),
-
niezdolność do pracy powstała w okresie zatrudnienia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od zakończenia tego okresu.
Prawo do renty przysługuje, gdy ubezpieczony osiągnął wymagany okres składkowy i nieskładkowy, uzależniony od wieku życia, w którym wystąpiła niezdolność do pracy. I tak:
-
1 rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,
-
2 lata – jeżeli niezdolność wystąpiła w wieku powyżej 20 do 22 lat,
-
3 lata – w wieku powyżej 22 do 25 lat,
-
4 lata – w wieku powyżej 25 do 30 lat,
-
5 lat – w wieku powyżej 30 lat (okres ten powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Do dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej).
Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wyżej podanego okresu, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy:
-
ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej,
-
do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nie przekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.
Warunek dotyczący posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego nie jest wymagany w sytuacji, gdy niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy.
Renta z tytułu niezdolności do pracy (renta inwalidzka) może być:
-
stała – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała,
-
okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa (przysługuje ona przez okres wskazany w decyzji organu rentowego).
Gdy prawo do renty wygasło wskutek ustąpienia niezdolności do pracy, podlega ono przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od wygaśnięcia prawa do renty, ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy.
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (to jest zatrudnienia, służby lub innej pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności) w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie więcej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia. Zmniejszenie to nie może być większe niż kwota maksymalnego zmniejszenia w wysokości:
-
24% kwoty bazowej – dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
-
18% kwoty bazowej – dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
Kwota bazowa wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne.
Kwoty 70% i 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłasza co kwartał prezes ZUS w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”. Uwaga! Kwoty te publikuje również „Biuletyn Informacyjny” w rubryce „Encyklopedia Prawa”.
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz jej wysokość ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie.
Pracodawca jest obowiązany do przygotowania, za zgodą pracownika, wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy i przedłożenia go organowi rentowemu na 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłków chorobowych.
