Zawarłem w 2002 roku z NFZ umowę o dobrowolnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Opłata składek odbywała się za pośrednictwem ZUS, który przyjmował moje deklaracje i na którego konto przelewałem pieniądze. W tym roku otrzymałem od ZUS wezwanie do zapłaty składki za miesiąc luty 2002 roku której rzekomo nie zapłaciłem. Czy ZUS ma prawo do tych żądań zważywszy, że umowa była zawarta z NFZ a ZUS był tylko pośrednikiem do poboru pieniędzy i pilnowania prawidłowości wpłat? Czy roszczenie to nie uległo przedawnienaiu?
Odpowiedź
Jak wynika z treści art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, do składek na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne. W zakresie przedawnienia co do zasady zastosowanie ma do składek na ubezpieczenie zdrowotne art. 24. ust. 4 ustawy systemie ubezpieczeń społecznych w myśl, którego należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6. Przepis ten budził jednakże wątpliwości czy ma on zastosowanie do składek sprzed nowelizacji tj. wymagalnych przed 1.01.2003 roku. Sąd najwyższy w uchwale z dnia 2 lipca 2008 roku sygn. akt II UZP 5/08 stwierdził, że dziesięcioletni okres przedawnienia, przewidziany w art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 241, poz. 2074), znajduje zastosowanie do należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2003 r., jeżeli do tej daty nie uległy przedawnieniu według przepisów dotychczasowych.
W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy przypomniał, iż ustawa z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, dokonała zmiany m.in. art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych przewidującego, że „należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, o którym mowa w ust. 5, po upływie 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne”, stanowiąc, że „należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, (…)”. Jednakże należy podkreślić, że ustawa zmieniająca nie zawierała jednak reguł intertemporalnych, czyli takich, które regulowałyby kwestię zaległych składek sprzed daty jej wejścia w życie. Sąd Najwyższy uznał, iż brak tych przepisów nie przesądza o tym, iż nowe przepisy stosować można tylko do „nowych zaległości”. Powołując się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, Sąd Najwyższy stwierdził, iż w razie wątpliwości, czy należy stosować ustawę dawną czy nową, pierwszeństwo ma ustawa nowa w związku z zasadą lex posterior derogat legi priori, czyli ustawa późniejsza ma pierwszeństwo przed wcześniejszą, która znajduje zastosowanie, gdy ustawa późniejsza nie jest hierarchicznie niższa niż ustawa wcześniejsza. W opinii SN przedłużenie okresu przedawnienia nie stanowi także naruszenia Konstytucji RP. Nie można przyjmować, że istnieje konstytucyjne „prawo do przedawnienia”. Instytucja przedawnienia kształtowana jest przez ustawodawcę, który dysponuje swobodą w określaniu czasowego zakresu stosowania nowych okresów przedawnienia. Tym samym
Jeżeli chodzi o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym, to kwestia ta była regulowana przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Ubezpieczony po zawarciu umowy z NFZ w oddziale lub inspektoracie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) dokonuje zgłoszenia do ubezpieczenia składając druku ZUS ZZA (Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego). Druk zgłoszenia do ZUS stanowi integralną część umowy, a składki na ubezpieczenie zdrowotne wpłacane są do ZUS, który także zajmuje się ich egzekucją..
Reasumując, w przypadku przedawnienia składek na ubezpieczenie zdrowotne, które stały się wymagalne w roku 2002 roku, zastosowanie będą miały przepisy przewidujące 10 letni okres ich przedawnienia przewidziany w art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 32 tejże ustawy. Tym samym Zakład Ubezpieczeń Społecznych może żądać zapłaty tych składek.
