Każdemu z twórców utworu zgodnie z treścią art. 17 ustawy z dnia 04 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Oznacza to w zasadzie nieograniczone prawo dla autora do zawierania umów i rozporządzania przysługującymi mu prawami autorskimi do utworu. W umowie takiej autor może dokonać przeniesienia jedynie autorskich praw majątkowych do utworu, gdyż tylko te prawa autorskie stanowią przedmiot obrotu prawnego. W przypadku zatem zawarcia umowy cywilnoprawnej w zakresie stworzenia utworu w rozumieniu przepisów Prawa autorskiego i przeniesienia jego własności na rzecz osoby trzeciej, umowa winna określać czy i w jakim zakresie następuje przeniesienie majątkowych praw autorskich do tego utworu. Prawa te odnoszą się do praw o charakterze ekonomicznym, co wyraża się w wymienionym już art. 17 Prawa autorskiego (twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu).
Przeniesienie autorskich praw majątkowych aby było skuteczne musi zostać określone w zawartej umowie, w tym także winno określać na jakich polach eksploatacji zostaje dokonane przeniesienie tych praw. Zgodnie z art. 50 Prawa autorskiego, odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:
1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 9 marca 2010 r. sygn.. akt I ACa 1216/09 stwierdził, że przepis art. 50 Prawa autorskiego pełni przede wszystkim funkcję ochronną praw twórcy, zatem w sytuacji, gdy sam twórca akceptuje takie określenie pól eksploatacji, funkcja ochronna przepisu art. 50 ustawy nie może dawać argumentów podmiotom trzecim do kwestionowania skuteczności umowy dotyczącej przeniesienia autorskich praw majątkowych.
Powyższe zasady dotyczą także programu komputerowego.
Odmiennie wygląda kwestia przeniesienia majątkowych praw autorskich w przypadku, gdy utwór jaki powstał stanowi rezultat pracy pracownika, który go wykonywał w ramach stosunku pracy. W takim przypadku, jak wynika z treści art. 12 Prawa autorskiego pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Przejście tych praw nie następuje, jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej. Jeżeli jednak pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu. Podobne zasady dotyczą programów komputerowych, gdyż art. 74 ust. 3 Prawa autorskiego określa, że prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 czerwca 1998 roku sygn.. akt I PKN 196/98 stwierdził, że jeżeli wykonywanie obowiązków ze stosunku pracy ma polegać na działalności twórczej pracownika, od woli stron zależy do kogo należeć będą autorskie prawa majątkowe. Nieokreślenie w umowie o pracę własności tych praw powoduje, że w granicach wynikających z umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron, autorskie prawa majątkowe do tych utworów nabywa pracodawca z chwilą ich przyjęcia.
Aby odpowiedzieć na pytanie czy doszło do przeniesienia autorskich praw majątkowych do określonego utworu, konieczne jest ustalenie czy umowa przewiduje taki skutek a także w jakim zakresie (na jakich polach eksploatacji) doszło do przeniesienia autorskich praw majątkowych. Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Jeżeli zatem nie ma umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub postanowienia zawartej umowy w tym zakresie milczą, to należy uznać że nie doszło do przeniesienia autorskich praw majątkowych a jedynie do przeniesienia egzemplarza utworu. Przeniesienie egzemplarza utworu nie jest jednoznaczne z przejściem autorskich praw majątkowych. Zgodnie z treścią art. 52 ust. 1 Prawa autorskiego, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu.
Nabywca egzemplarza utworu nie ma m. in. prawa do jego kopiowania, dokonywania jego zmiany, publicznego wykorzystywania itp. ale w przypadku programu komputerowego, w myśl art. 75 ust. 2 Prawa autorskiego, nie potrzebuje on zezwolenia uprawnionego do:
1) sporządzenie kopii zapasowej, jeżeli jest to niezbędne do korzystania z programu komputerowego. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, kopia ta nie może być używana równocześnie z programem komputerowym;
2) obserwowanie, badanie i testowanie funkcjonowania programu komputerowego w celu poznania jego idei i zasad przez osobę posiadającą prawo korzystania z egzemplarza programu komputerowego, jeżeli, będąc do tych czynności upoważniona, dokonuje ona tego w trakcie wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania lub przechowywania programu komputerowego;
3) zwielokrotnianie kodu lub tłumaczenie jego formy w rozumieniu art. 74 ust. 4 pkt 1 i 2 Prawa autorskiego, jeżeli jest to niezbędne do uzyskania informacji koniecznych do osiągnięcia współdziałania niezależnie stworzonego programu komputerowego z innymi programami komputerowymi, o ile zostaną spełnione następujące warunki:
a) czynności te dokonywane są przez licencjobiorcę lub inną osobę uprawnioną do korzystania z egzemplarza programu komputerowego bądź przez inną osobę działającą na ich rzecz,
b) informacje niezbędne do osiągnięcia współdziałania nie były uprzednio łatwo dostępne dla osób, o których mowa pod lit. a,
c) czynności te odnoszą się do tych części oryginalnego programu komputerowego, które są niezbędne do osiągnięcia współdziałania.
Reasumując, jeżeli nie doszło do przeniesienia autorskich praw majątkowych do utworu jakim jest program komputerowy, nie ma Pan obowiązku wydania otwartego kodu źródłowego. Oczywiście może Pan podjąć decyzję o przeniesieniu autorskich praw majątkowych do utworu, na określonych polach eksploatacji, w tym do wykonywania zależnych autorskich praw majątkowych, wówczas wydanie otwartego kodu źródłowego powinno nastąpić, tak aby nabywca tych praw mógł z nich korzystać, w sposób określony w umowie.