Realizując zlecenia przy organizacji określonych imprez, robię zdjęcia przed rozpoczęciem imprezy. Na naszych zdjęciach nie są widoczne żadne osoby a jedynie efekty naszej pracy. Takie zdjęcia umieszczamy w naszym portfolio, dzięki któremu uzyskujemy nowych klientów. Mój obecny klient żąda przeniesienia autorskich praw majątkowych i zabrania nam umieścić takie zdjęcia w portfolio. Czy jeżeli podpiszemy taką umowę to faktycznie nie wolno nam zamieścić takich zdjęć na naszych stronach? Przecież to nie są zdjęcia z samej imprezy a jedynie zdjęcia pokazujące nasza pracę.
Przede wszystkim należy zaznaczyć, że zgodnie z treścią art. 81 ust. Ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Prawo autorskie), rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.
Bez względu jednakże na kwestie związane z rozpowszechnianiem wizerunku osoby, fotografia stanowi utwór w rozumieniu przepisów Prawa autorskiego, co wynika bezpośrednio z treści art. 1 ust. 2 pkt. 3 tej ustawy. Każdemu twórcy utworu, co do zasady przysługują wszelkie prawa autorskie osobiste, a także prawa autorskie majątkowe, chyba że na mocy odpowiednich przepisów lub umowy zostały one przeniesione na rzecz osoby trzeciej.
W opisanym przypadku przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu spowoduje, że osoba, która nabędzie takie prawa będzie mogła dysponować swobodnie tymi prawami, na tych polach eksploatacji, które zostały wymienione w umowie. Do pól takich zaliczone są wymienione w Prawie autorskim jedynie przykładowo, obejmują one:
- w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
- w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
W przypadku zatem przeniesienia autorskich praw majątkowych przez twórcę na rzecz osoby trzeciej, twórca nie traci swoich praw autorskich osobistych, czyli prawa do autorstwa utworu; oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo; nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. Prawa te co do zasady nie podlegają zrzeczeniu się lub zbyciu. W zakresie autorskich praw majątkowych, o dalszej możliwości korzystania przez twórcę z nich rozstrzyga umowa. W przypadku zatem przeniesienia ich przez twórcę na nabywcę, w zakresie tych pól eksploatacji wymienionych w umowie, twórca nie będzie mógł z nich korzystać.
Reasumując, jeżeli w opisanym stanie faktycznym, na podstawie umowy zostaną przeniesione autorskie prawa majątkowe w zakresie możliwości zwielokrotniania zdjęć, ich publikacji itp. to twórcy nie będzie przysługiwało prawo do tego, aby takie działania podejmował, co w tym stanie oznaczać będzie, że nie będzie mogła Pani ich zamieszczać we własnych materiałach reklamowych czy promocyjnych. Oczywiście o tym decyduje umowa, a Pani jako twórcy przysługuje prawo do kształtowania jej treści w taki sposób, aby była ona zgodna z Pani wolą. Jeżeli Pani nie wyrazi zgody na przeniesienie tych praw majątkowych na rzecz osoby trzeciej, wówczas ma Pani prawo do publikacji ich w pełnym zakresie.
