Rok temu zwróciłam się do pracodawcy o udzielenie mi rocznego urlopu bezpłatnego na poratowanie zdrowia. Urlop został mi udzielony połowy sierpnia tego roku. Jednak niedawno nastąpił nawrót mojej choroby i po skierowaniu mnie na komisję ZUS otrzymałam decyzję o całkowitej niezdolności do pracy do połowy przyszłego roku. Na chwile obecną nie posiadam rozwiązania umowy o pracę z zakładem pracy. Czy będąc w szpitalu przed i po upływie urlopu bezpłatnego, zakład ma prawo rozwiązać ze mną umowę? Czy przysługuje mi akceptacja przez zakład zwolnienia lekarskiego wystawionego przez leczącą mnie placówkę medyczną? Mam też pytanie jak długo mogę przebywać na zwolnieniu lekarskim oraz czy przysługuje mi należne chorobowe?
Odpowiedź
Zgodnie z treścią art. 41 kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Wykładnia gramatyczna tego przepisu, nie budzi wątpliwości, że ochrona związana z trwałością stosunku pracy dotyczy w zasadzie każdego urlopu, a więc nie tylko urlopu wypoczynkowego, ale i innych urlopów, w tym urlopu bezpłatnego, który został udzielony pracownikowi. Przepis ten stanowi zakaz do rozwiązania umowy o pracę także w czasie trwania choroby. Ochrona przewidziana w tym przepisie polega zatem na zakazie złożenia przez pracodawcę oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę w okresach wskazanych w tym przepisie (np. choroby, urlopu), co oznacza, że zaskarżenie przez pracownika dokonanego w tych warunkach wypowiedzenia umowy o pracę (z naruszeniem art. 41 KP) powoduje ten skutek, że Sądy powinny uznać je za niezgodne z przepisami prawa pracy i orzec o roszczeniach z tego wynikających.
Powyższe przepisy chronią pracownika przed rozwiązaniem umowy o pracę w zwykłym trybie, czyli za wypowiedzeniem. Kodeks pracy w art. 53 przewiduje jednak możność rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia, czyli ze skutkiem natychmiastowym, z powodu przedłużającej się usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy. Umowa o pracę jest umową wzajemną i dlatego przeciągająca się nieobecność pracownika w pracy – mimo usprawiedliwionej przyczyny – czyni ją bezprzedmiotową. W sytuacji usprawiedliwionej nieobecności pracownik jest chroniony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę tylko przez określony czas, po upływie którego pracodawca uprawniony jest do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, z czego może skorzystać. Okres ochrony pracownika w razie niezdolności do pracy z powodu choroby wynosi 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy oraz przez łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku chorobowego, czyli stosownie do noweli z 17.12.2004 r. zmieniającej również ustawę zasiłkową, przez 182 dni oraz przez pierwsze 90 dni pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, to znaczy przez 272 (przy gruźlicy 270 i 90, czyli 360 dni), gdy był zatrudniony u niego co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową. W innych przypadkach usprawiedliwionej nieobecności wynosi on miesiąc.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, okres zasiłkowy trwa nie dłużej niż 182 dni, a w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą nie dłużej niż 270 dni. Po wyczerpaniu 182 dni (lub 270 dni) okresu zasiłkowego, jeżeli dalsze leczenie lub rehabilitacji lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, ubezpieczonemu może zostać przyznane świadczenie rehabilitacyjne, na okres do 12 miesięcy kalendarzowych. Zasiłek taki przysługuje jeżeli są spełnione określone przesłanki bez osobę ubezpieczoną. W myśl art. 12 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego zasiłek chorobowy nie przysługuje jednak za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Okresy te wlicza się do okresu zasiłkowego. Ponadto zasiłek chorobowy nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie:
1) urlopu bezpłatnego;
2) urlopu wychowawczego;
3) tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.
Okresów niezdolności do pracy, o których mowa powyżej, w których zasiłek nie przysługuje, nie wlicza się do okresu zasiłkowego. Wojewódzki Sąd Administracyjny z siedzibą w Szczecinie w wyroku z dnia 13 czerwca 2007 roku sygn. akt II SA/Sz 2/07 stwierdził, że zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy należy traktować jako dochód utracony w rozumieniu art. 3 pkt 23 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992). Jego istota sprowadza się bowiem do tego, że jest to świadczenie pieniężne przysługujące z tytułu niezdolności do pracy nie dłużej niż 182 dni zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.), czyli ze swej istoty stanowi dochód utracony. Jeżeli zatem pracownik przebywał na urlopie bezpłatnym lub wychowawczym, to w przypadku zachorowania w tym okresie zasiłek chorobowy nie będzie mu przysługiwał, albowiem nie zachodzi sytuacja utracenia dochodu.
Ponadto zgodnie z treścią art. 13 ust. 1 pkt. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.
Brak możliwości pobierania zasiłku chorobowego oraz świadczeń rentowych potwierdził Sąd Najwyższy – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 22 czerwca 2004 roku sygn. akt II UK 416/03 stwierdzając, że równoległe pobieranie renty z tytułu niezdolności do pracy i zasiłku chorobowego na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych stwarzałoby możliwość podwyższania łącznej wysokości świadczeń pobieranych przez uprawnionego. Byłoby to zaś nie do pogodzenia z istotą społecznego ubezpieczenia wypadkowego. Jego celem jest bowiem pokrycie stypizowanej potrzeby, z reguły finansowej. W przypadku pobierania renty oraz zasiłku chorobowego, zaspokajanie tej potrzeby następowałoby w zakresie znacznie wykraczającym poza jego ramy.
Radca prawny
