Okresy składkowe i nieskładkowe określone są w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. nr 39 poz. 353 z późń. zm.) dalej zwana ustawą o emeryturach. W przypadku pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem szczegółowe zasady określone zostały w przepisach Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem (Dz. U. 1974 nr 51 poz. 330 z późń. zm.) wydanego na podstawie art. 298 kodeksu pracy (obecnie uchylonego), które weszło w życie z dniem 01 stycznia 1975 r. a uchylone zostało z dniem 02.06.1998 roku – dalej zwane Rozporządzeniem.
Zgodnie z treścią § 3 ust. 4 Rozporządzenia, okres zatrudnienia za granicą (dokładnie rzecz biorąc urlop bezpłatny udzielony w macierzystym zakładzie pracy), a także przypadający bezpośrednio po nim okres zwolnień od pracy podlega wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, jeżeli pracownik podejmie zatrudnienie w macierzystym zakładzie pracy w terminie 14 dni od zakończenia pracy za granicą lub bezzwłocznie po ustaniu przyczyn niemożności podjęcia pracy, takich jak choroba lub inne przyczyny niezależne od pracownika. Ponadto w myśl § 12 ust. 1 Rozporządzenia, pracownikowi skierowanemu do pracy za granicą na okres co najmniej 12 miesięcy należy udzielić urlopu wypoczynkowego w czasie pobytu za granica w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabywa prawo do urlopu. Na wniosek pracownika urlop ten powinien być udzielony bezpośrednio po zakończeniu pracy za granicą lub bezpośrednio po jego powrocie z zagranicy. W myśl ust. 5 tego przepisu, za czas urlopu wypoczynkowego pracownikowi przysługuje wynagrodzenia jakie by otrzymywał, gdyby w tym czasie pracował (wynagrodzenie złotowe i wynagrodzenie walutowe przysługujące w czasie zatrudniania za granicą). Rozporządzenie nie stanowi podstawy do ustalenia, że jest to okres nieskładkowy.
Wyżej wspomniane okresy (okres urlopu wypoczynkowego udzielonego zgodnie z przepisami Rozporządzenia) nie zostały wymienione przez ustawodawcę jako składkowe w art. 6, czy też jako nieskładkowe w art. 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 209 r. Nr 153, poz. 1227). Nie są to także okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach ustawy z 25.11.1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 1989 r. Nr 25 poz. 137 ze zm.) – art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy, gdyż z mocy obowiązujących w czasie istnienia tych okresów przepisów wypłacone ekwiwalenty nie stanowiły podstawy wymiaru składki (odpowiednio § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 13 grudnia 1976 roku w sprawie dostosowania niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym i o ubezpieczeniu rodzinnym do zasad określających składniki funduszu płac (Dz. U. z 1976 r. Nr 40, poz. 239) oraz § 7 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 roku w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz. U. z 1993 r. Nr 68, poz. 330).
Z opisanego stanu faktycznego wynika iż zatrudnienie za granicą miało charakter czasowy. W naszej ocenie tylko okresy zatrudnienia na budowie eksportowej mogły być uznane jako składkowe. Okresów tych nie można wydłużyć o okresy niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył prawo z tytułu pracy eksportowej, jak i z tytułu różnic w czasie pracy. Z mocy § 10 ust. 4 i § 25 ust. 5 Rozporządzenia pracownikom przysługiwały z tych tytułów jedynie ekwiwalenty pieniężne, które jednak ze swej prawnej natury nie stanowiły o przedłużeniu terminowej umowy o pracę. Stanowiły jedynie podstawę do wydłużenia urlopu bezpłatnego udzielanego przez macierzystego pracodawcę. Tego typu urlop nie został przez ustawodawcę wskazany jako okres nieskładkowy w art. 7 ustawy.
Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 3 lutego 2011 roku sygn. akt III AUa 5/11 stwierdzając, że okresy, tak z tytułu niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, do którego wnioskodawca nabył prawo w czasie pracy za granicą, jak również z tytułu różnic w czasie pracy, nie powodowały, co w sprawie ma istotne znaczenie, przedłużenia zawartej na ściśle określonych czas, umowy o pracę na eksporcie. Skutkowały jedynie, odpowiednio do wymiaru nie udzielonego czasu wolnego od pracy oraz liczby dni niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, przedłużeniem urlopu bezpłatnego w macierzystym zakładzie pracy. Tego typu urlop nie został wymieniony w katalogu sytuacji, które ustawodawca zakwalifikował w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do okresu składkowego tak w art. 6 ust. 2 ani nawet do nieskładkowego w art. 7. Z tej przyczyny nie istnieje możliwość jego zaliczenia do rodzaju prac uznanych za wykonywane w szczególnych warunkach.
Odmienne od powyższego stanowisko zajął jednak Sąd Najwyższy, Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 03.03.1999 r. sygn. akt II UKN 505/98, który stwierdził, że przedłużenie urlopu bezpłatnego udzielonego z tytułu różnicy w czasie pracy wykonywanej za granicą podlega zaliczeniu do okresu pracy stosownie do § 10 ust. 2 w związku z § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem (jednolity tekst: Dz. U. z 1990 r. Nr 44, poz. 259 ze zm.).
Reasumując, pomimo, iż nasze stanowisko jest takie, iż nie jest to okres składkowy, to aby ustalić to precyzyjnie konieczne byłoby zapoznanie się z całością materiału związanego z zatrudnieniem, a także z interpretacją organu rentowego. Powinien Pan zatem żądać wydania stosownej decyzji przez organ rentowy z uzasadnienia, której wynikać będą przyczyny odmowy. Wówczas będzie możliwość odwołania się od wydanej decyzji i poddania sprawy pod orzeczenie sądu. W takim wypadku proponujemy skorzystać z pomocy radcy prawnego, który po zapoznaniu się z całością materiału zgromadzonego w Pana sprawie będzie mógł udzielić Panu stosownej pomocy prawnej, w tym także reprezentować Pana przed sądem.
