Zgodnie z art. 24 ustawy z dnia z dnia 13 października 1998 roku, o systemie ubezpieczeń społecznych, składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata, zwane dalej „należnościami z tytułu składek”, nieopłacone w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.
Obecnie od dnia 01.01.2012 roku nastąpiła zmiana art. 24 ust. 4 ustawy, która określa, że należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, Przed wejściem w życie nowelizacji okres przedawnienia wynosił lat 10. Z dniem 1 stycznia 2003 roku weszły w życie przepisy ustawy z dnia 18 grudnia 2002 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 241, poz. 2074 ze zm.), które okres przedawnienia zobowiązań z tytułu składek wówczas wydłużyły do lat 10, licząc od dnia w którym stały się wymagalne.
W opisanej sytuacji prawnej powstaje problem, czy należności, które nie uległy przedawnieniu do dnia 31 grudnia 2002 r. włącznie, podlegają nowym regułom przedawnienia obowiązującym od 1 stycznia 2003 roku, a także jak obecnie winno się określać termin przedawniania, po jego skróceniu od dnia 01.01.2012 roku. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego do nieprzedawnionych do dnia 31 grudnia 2002 roku należności stosuje się nie tylko nowy, wydłużony, termin przedawnienia, ale również wszystkie nowe przepisy dotyczące okoliczności mających wpływ na bieg tego terminu, to jest jego przerwanie i zawieszenie, o ile wymienione w nowych przepisach podstawy przerwania lub zawieszenia biegu przedawnienia powstały po tej dacie. Skutki wcześniejszych zdarzeń oceniać zaś należy według przepisów obowiązujących w chwili ich zaistnienia. Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 30 lipca 2008 roku sygn. akt II GSK 1102/08 r., czy wyroku z dnia 30 września 2009 r. sygn. akt sygn. akt II GSK 72/09.
Ponadto nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. W tym przypadku także stosuje dla egzekucji składek przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Reasumując, w naszej ocenie należności, o których Pan pisze nie uległy przedawnieniu, każdorazowo wszczęcie postępowania egzekucyjnego zawiesza bieg przedawnienia (obecnie, wcześniej następowało jego przerwanie), do czasu w jakim postępowanie to było prowadzone. Bieg przedawnienia po przerwaniu biegnie na nowo, a przy zawieszeniu nie wlicza się okresu przedawnienia. Tym samym, z uwagi na wszczęcie i prowadzenie egzekucji terminy przedawnienia prawdopodobnie nie nastąpiły. Jeżeli postępowanie egzekucyjne zostanie umorzone, wówczas rozpocznie się ponownie bieg przedawnienia roszczeń, które obecnie co do zasady wynosi 5 lat. Na marginesie należy zaznaczyć, że w postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie jest konieczne skierowanie sprawy na drogę sądową, gdyż organ egzekucyjny jakim jest urząd skarbowy samodzielnie uprawniony jest do wystawienia tytułu egzekucyjnego, który stanowi podstawę prowadzenia egzekucji skarbowej.
