Mieszkanie komunalne stanowi własność gminy, która nim zarządza. Przeniesienie własności takiego lokalu komunalnego na inną osobę może w zasadzie być dokonane jedynie poprzez zawarcie umowy sprzedaży. Zasadą jest że gminy zbywają lokale mieszkalne w trybie przetargu za ich cenę rynkową. Jednakże zgodnie z art. 34 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku, o gospodarce nieruchomościami, w przypadku zbywania nieruchomości osobom fizycznym i prawnym pierwszeństwo w ich nabyciu, z zastrzeżeniem art. 216a, przysługuje osobie, która jest najemcą lokalu mieszkalnego, a najem został nawiązany na czas nieoznaczony. Zbycie następuje wówczas w sposób bezprzetargowy, za cenę ustaloną przez gminę, na podstawie wartości lokalu. Od tak ustalonej ceny gmina może udzielić uprawnionemu nabywcy odpowiedniej bonifikaty, której warunki oraz wysokość ustalana jest zgodnie z uchwałą właściwej rady gminy. Wysokość tak ustalonej uchwałą rady gminy bonifikaty może wynieść od 1 do nawet 99% wartości lokalu mieszkalnego.
Urząd Miasta Łodzi informuje o możliwości wykupu lokali mieszkalnych wchodzących w skład zasobu lokalowego, ustalając wysokość kwoty wykupu (procent wartości lokalu mieszkalnego) w następujący sposób:
- 8% wartości rynkowej lokalu mieszkalnego, w przypadku jednorazowej płatności (za gotówkę) a nawet za 4% jego wartości rynkowej, w przypadku jednoczesnej sprzedaży wszystkich komunalnych lokali w budynku,
- 10% wartości rynkowej, w przypadku rozłożenia zapłaty na 5 rat, przy czym po wpłacie pierwszej raty następuje przeniesienie własności lokalu – jeżeli lokal znajduje się w budynku wybudowanym, wyremontowanym lub zmodernizowanym przed 1 stycznia 1986 roku,
- 16% wartości rynkowej, lub za 8% jego wartości rynkowej (w przypadku jednoczesnej sprzedaży wszystkich komunalnych lokali w budynku),
- 20% wartości rynkowej płatnej w 5 ratach, przy czym po wpłacie pierwszej raty następuje przeniesienie własności lokalu – jeżeli lokal znajduje się w budynku wybudowanym, wyremontowanym lub zmodernizowanym między 1 stycznia 1986 roku, a 10 lipca 1996 roku.
Każda gmina ustala własną politykę związaną ze sprzedażą lokali komunalnych, określając nie tylko progi i zasady udzielanych bonifikat, ale także określając jakie lokale są przeznaczone do zbycia. Na poczet ceny lokalu mogą być zaliczone także wcześniej poniesione nakłady konieczne, obciążające wynajmującego, do określonej wysokości (w przypadku Miasta Łodzi do wysokości 50% wartości lokalu).
Gmina w zakresie rozporządzania swoim mieniem w dużej mierze jest samodzielna i sama ustala zasady gospodarowania nieruchomościami. W tym znaczenia gmina może nawet oddać nieruchomość jako darowiznę, lecz tego rodzaju przeniesienie własności w zasadzie następuje jedynie gdy lokal ma być przeznaczony na określone cele społeczne. Jeżeli chodzi o koszty związane z wykupem lokalu mieszkalnego, to oprócz ceny jaką nabywca będzie musiał zapłacić, często konieczne jest poniesienie we własnym zakresie przez lokatora kosztów wyceny lokalu. Również koszty opłat notarialnych oraz odpowiednich podatków i wpisów do ksiąg wieczystych będzie musiał ponieść lokator. Koszty opłat notarialnych, podatku od czynności cywilnoprawnych zależą od wartości lokalu i mogą wynieść od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych. Łączna wartość wszelkich kosztów jaka może się wiązać z wykupem lokalu mieszkalnego stanowić będzie kilka procent (ok. 3 do 5) jego wartości, nie wliczając w to ceny wykupu.
