Jak rozumieć pojęcie złożenia wniosku do komornika, w świetle przepisów nakładających na bank obowiązek przeklasyfikowania kredytu do sytuacji „straconej”. Chodzi o kredyt detaliczny udzielony osobie fizycznej. Czy wszczęcie egzekucji należy rozumieć już jako wysłanie ostatecznego wezwania do zapłaty, czy złożenie samego wniosku do komornika?
Zgodnie z § 3 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 roku, w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz. U. 2008 nr 235 poz. 1589 z późn. zm.), wydanego na podstawie art. 81 ust. 2 pkt. 8 lit. c ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.), banki zobowiązane są do tworzenia rezerwy celowej na ryzyko związane z ekspozycjami kredytowymi, które zaklasyfikowane są do określonej kategorii ryzyka. Rezerwy te tworzy się na podstawie indywidualnej oceny ryzyka obciążającego daną ekspozycję, jednak w wysokości co najmniej wymaganego poziomu rezerw, stanowiącego w relacji do podstawy tworzenia rezerw celowych.
Ekspozycje kredytowe wynikające z pożyczek i kredytów detalicznych udzielanych przez banki klasyfikowane winny być do określonej grupy ryzyka zgodnie z „Zasadami Klasyfikacji Ekspozycji Kredytowych”, które określone zostały w Załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków. W części II pkt. 2 p.pkt. b) Minister Finansów określił, że ekspozycje kredytowe zakwalifikowane do kategorii „stracone” – obejmują:
§ ekspozycje, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 6 miesięcy,
§ ekspozycje kredytowe wobec dłużników, przeciwko którym bank złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego,
§ ekspozycje kredytowe kwestionowane przez dłużników na drodze postępowania sądowego,
§ ekspozycje kredytowe wobec dłużników, których miejsce pobytu jest nieznane i których majątek nie został ujawniony.
Mimo wystąpienia warunków powyższych, ekspozycje kredytowe, które na podstawie ww. Załącznika nr 1 byłby zaklasyfikowane do kategorii „stracone” mogą być klasyfikowane do kategorii „normalne”, jeżeli zgodnie z „Wykazem Zabezpieczeń Ekspozycji Kredytowych”, stanowiącym Załącznik nr 2 do Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków, ekspozycje te są zabezpieczone w określonej postaci, która umożliwia zaklasyfikowanie ich do kategorii „normalne”. Zabezpieczenia te wymienione zostały szczegółowo w pkt. 1 tego załącznika i zaklasyfikowano do nich:
1) gwarancja lub poręczenie Skarbu Państwa, Narodowego Banku Polskiego lub Bankowego Funduszu Gwarancyjnego;
2) gwarancja lub poręczenie banku centralnego lub rządu państwa będącego członkiem Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD),
3) gwarancja lub poręczenie państwowej osoby prawnej, z wyłączeniem banków i zakładów ubezpieczeń, uprawnionej na podstawie odrębnych przepisów do ich udzielania w ramach realizacji powierzonych jej zadań państwowych w przypadku, gdy w budżecie państwa określono źródła sfinansowania ewentualnych zobowiązań;
4) wpłata określonej kwoty w złotych lub w innej walucie wymienialnej na rachunek banku, spełniająca warunki określone w art. 102 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, przy czym przeliczenia na złote należy dokonać według kursu średniego ustalonego przez Narodowy Bank Polski na dzień dokonywania klasyfikacji;
5) zastaw rejestrowy na prawach z papierów wartościowych emitowanych przez:
a) Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski,
b) banki centralne lub rządy państw będących członkiem OECD
– według ich wartości godziwej;
6) przeniesienie na bank, do czasu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizją, prawa własności papierów wartościowych emitowanych przez:
a) Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski,
b) banki centralne lub rządy państw będących członkiem OECD
– według ich wartości godziwej.
Nie wchodząc w głębsze ustalenia dotyczące sposobu zabezpieczenia ekspozycji kredytowych, w myśl Zasad Klasyfikacji Ekspozycji Kredytowych”, określonych w Załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków, bank winien klasyfikować do kategorii „stracone” te ekspozycje kredytowe wynikające z pożyczek i kredytów detalicznych udzielanych przez bank, przysługujące wobec dłużników, przeciwko którym bank złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
Zatem obowiązek banku zaklasyfikowania w takim przypadku ekspozycji kredytowej następuje z chwilą złożenia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Sama czynność jaką jest wszczęcie przez wierzyciela (jakim jest bank) egzekucji, dokonywana jest na podstawie art. 796 § 1 k.p.c., który stwierdza, że wniosek o wszczęcie egzekucji składa się stosownie do właściwości sądowi lub komornikowi. Przewidziany zatem w tym przypadku, dla wszczęcia postępowania egzekucji jest tryb wnioskowy (możliwy tryb z urzędu określa art. 796 § 2 k.p.c. jednakże nie dotyczy on wierzyciela jakim jest bank).
Bank inicjuje wszczęcie postępowania egzekucyjnego, składając wniosek do komornika. Złożenie takiego wniosku może nastąpić bezpośrednio w siedzibie kancelarii właściwego komornika lub poprzez nadanie go w odpowiednim urzędzie pocztowym, działającym na podstawie przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 2003 roku Prawo pocztowe (Dz. U. 2003 nr 130 poz. 1188 z późn. zm.) i przepisów szczególnych.
Należy przy tym odróżnić wszczęcie postępowania egzekucyjnego od wszczęcia egzekucji (ta następuje w chwili podjęcia pierwszej czynności egzekucyjnej). Art. 45a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku, o komornikach sądowych i egzekucji (t. J. Dz. U. 2006 nr 167 poz. 1191 z późn. zm.), stwierdza, że komornik podejmuje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku wierzyciela, czynności niezbędne do skutecznego przeprowadzenia egzekucji lub zabezpieczenia roszczenia. W tym przepisie ustawodawca nakłada na organ egzekucyjny obowiązek podjęcia działań, jednakże zainicjowanych poprzez wierzyciela, na co wskazuje samo sformułowanie chwili od jakiej liczony jest 7 dniowy termin tj, od „otrzymania wniosku wierzyciela”. Zatem działanie komornika stanowi następstwo uprzedniego złożenia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przez wierzyciela. Minister Finansów w „Zasadach Klasyfikacji Ekspozycji Kredytowych” ustalił chwilę, w której najpóźniej bank ma dokonać zmiany klasyfikacji ekspozycji kredytowej do kategorii „stracone”, którą jest złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji.
Reasumując, należy uznać, że chwilą, w której ekspozycja kredytowa wynikająca z udzielonym kredytem detalicznym, będzie klasyfikowana do kategorii „straconej”, będzie to chwila, w której bank będący wierzycielem, składa wniosek o wszczęcie egzekucji bezpośrednio u komornika lub nadaje go w urzędzie pocztowym.
